Bên cạnh rất nhiều công trình văn hóa tiêu biểu đang gấp rút hoàn thành để chào mừng Đại lễ Thăng Long- Hà Nội tròn 1000 năm tuổi, Hà Nội đang chuẩn bị thực hiện sáng kiến tôn vinh 10 địa chỉ Vàng Thăng Long, Hà Nội nhằm quảng bá văn hóa của mảnh đất ngàn năm văn hiến.

 Trao đổi với chúng tôi, Giáo sư sử học Lê Văn Lan khẳng định, 10 địa chỉ Vàng sẽ hội tụ đặc trưng văn hóa người Hà Nội.

Thêm điểm đến cho du khách

+ Thưa Giáo sư, ý tưởng tôn vinh 10 địa chỉ Vàng Thăng Long, Hà Nội được bắt đầu từ đâu?

- Đây là sáng kiến của nguyên giám đốc Sở Văn hóa thông tin Hà Nội cũ (nay là Sở VH,TT&DL) Nguyễn Viết Chức đề xướng. Đề án này được trình hơi muộn vì đã 5 năm nay, nhà xuất bản Hà Nội bận ra hệ sách 100 tập Thăng Long Ngàn năm văn hiến. Lúc đầu ông Chức đề ra là “Top ten Thăng Long, Hà Nội” nhưng tôi là người kịch liệt phản đối thuật ngữ “top ten” vì trong ngôn ngữ Việt giờ có nhiều cái tên ngoại quốc mà chúng ta không xác định được. Vì vậy, gọi “10 địa chỉ vàng” là hợp lý nhất để thay cho chữ “top ten”.

"10 địa chỉ Vàng sẽ hội tụ văn hóa Thăng Long và góp thêm điểm đến cho du khách khi đến thăm Thủ đô 1000 tuổi" (Ảnh: Hồng Hà)

Việc tìm ra 10 địa chỉ Vàng về lịch sử, văn hóa, đời sống xã hội của đất Thăng Long rất quan trọng. Bởi lẽ hiện nay du khách đến Hà Nội có quá ít điểm để tham quan, tìm hiểu. Và tôi tin là chỉ với 10 địa chỉ này sẽ đáp ứng được nhu cầu về tri thức, thẩm mỹ và thưởng thức của du khách và công chúng về Hà Nội 1000 năm tuổi. Sáng kiến này chúng tôi đang trình xét duyệt.

+ Xin Giáo sư cho biết cụ thể 10 địa chỉ ấy là gì?

- Có thể sẽ chọn 10 di tích tín ngưỡng tiêu biểu ở Hà Nội gồm Đình, Đền, Chùa. Cũng có thể chọn ra 10 gia đình gốc Hà Nội vẫn giữ được nếp nhà, truyền thống, văn hiến, kinh thư... để tôn vinh. Hoặc cũng có thể là 10 đầu sách viết về Hà Nội, 10 con phố “top ten”, 10 món ăn Hà Nội, 10 địa chỉ văn hóa cổ... Theo tôi có thể đưa những địa chỉ này cùng đầy đủ thông tin lên mạng, mời người dân cả nước lựa chọn giống như chúng ta đang bầu chọn cho Vịnh Hạ Long vậy. Chắc chắn, tất cả mọi người sẽ quan tâm và tự lựa chọn ra những địa chỉ vàng cho Hà Nội 1000 năm tuổi. Trong 10 địa chỉ này vấn đề thành công hay thất bại là do ta lựa chọn địa chỉ nào, lĩnh vực nào để tôn vinh.

+ Những người thực hiện công trình này hướng tới mục đích gì là chính, thưa Giáo sư?Liệu có phải chỉ là tập hợp những địa chỉ và rồi lại để mặc đó, không có quảng bá, trong khi giữa thời đại thông tin, quảng bá mới có cơ hội phát triển.

- 10 địa chỉ Vàng sẽ hội tụ văn hóa Thăng Long và góp thêm điểm đến cho du khách khi đến thăm Thủ đô 1000 tuổi của chúng ta. Ngay như công ty VMS (Vietnam MICE Services)- Viettran Tour có sản phẩm du lịch độc đáo mang tên “Truy tìm bí kíp Lý Triều” nhằm thu hút khách quốc tế đến Việt Nam và Hà Nội, cũng là dịp để quảng bá văn hoá Hà Nội hướng tới Đại lễ 1000 năm của thủ đô. Đây là cách vừa du lịch, vừa chơi. Chung tôi mong muốn sẽ có nhiều người cùng bắt tay quảng bá và góp công sức sáng tạo cho Hà Nội có thêm sức thu hút mới. Có thể khi sáng kiến 10 địa chỉ Vàng thành hiện thực sẽ lồng ghép vào các tour du lịch cho khách quốc tế như “Truy tìm bí kíp Lý Triều”.

Tôn vinh văn hóa người Hà Nội

+ Giáo sư có cho biết hiện vẫn còn nhiều gia đình gốc Hà Nội còn ít nhiều giữ nếp sống của người Hà Nội xưa. Nhưng nếu lựa chọn một trong số đó vào “địa chỉ Vàng” và trở thành nơi dành cho du khách tham quan thì liệu có khả thi?

- Tiêu chí cho gia đình Hà Nội gốc phụ thuộc vào quan niệm dân chính cư hay ngụ cư, đã là ngụ cư thì không phải là dân gốc. Cùng với đó là một loạt các tiêu chuẩn khác như những gia đình có 3 đời ở Hà Nội, thậm chí có thể nới lỏng tiêu chuẩn ra như những người có đóng góp nhiều công sức cho Hà Nội. Có lẽ chúng ta nên linh động và tôi tin chắc rằng Hà Nội chúng ta còn rất nhiều gia đình là người gốc của mảnh đất Thăng Long. Cái quan trọng nhất là liệu họ có giữ được nếp nhà, giữ được gia phong không? Đấy là tùy thuộc vào sự trụ vững giữa cơn lốc mà chúng ta đang gọi là đô thị hóa. Nhưng như tôi biết thì vẫn còn nhiều gia đình Hà Nội đạt tiêu chuẩn như thế.

Có thể khi sáng kiến 10 địa chỉ Vàng thành hiện thực sẽ lồng ghép vào các tour du lịch cho khách quốc tế (Ảnh: Hồng Hà)

+ Vậy những gia đình Hà Nội gốc được chọn là địa chỉ vàng, có nhà mặt đường phố cổ với giá thuê nhà lên tới vài ngàn USD/tháng, liệu họ có sẵn lòng từ bỏ kinh doanh để du khách đến tham quan?

- Tôi nghĩ đây không chỉ là kinh tế mà còn là lương tâm, trách nhiệm và đặc biệt là danh dự của người Hà Thành. Và tôi tin rằng, điều này sẽ tạo ra được sức thuyết phục và sự tự nguyện của chính những người dân đó.

+ Như Giáo sư đã cho biết, 10 địa chỉ vàng phần nhiều là nhiều đình, chùa, đền nhưng thực tế các di tích này ở Hà Nội đang bị xâm chiếm quá nhiều, theo ông phải làm gì để giảm được điều này?

- Đây là vấn nạn, khổ nạn không chỉ riêng Hà Nội nhưng đúng là ở Hà Nội thì đang diễn ra rất mạnh. Nhưng tôi tin trong cuộc bình chọn này sẽ thay đổi nhận thức của người dân, nhất là khi di tích ấy được lựa chọn là địa chỉ vàng thì chắc chắn không thể để nó bị xâm phạm. Lúc ấy chính quyền sẽ vào cuộc một cách gay gắt hơn. Đặc biệt áp lực từ dư luận sẽ mạnh mẽ hơn và không có lý do gì chúng ta lại để một di tích được tôn vinh là địa chỉ Vàng của đất Thăng Long 1000 văn hiến lại bị xâm phạm. Đó cũng chính là ý nghĩa xã hội to lớn của sáng kiến “10 địa chỉ Vàng” được tôn vinh trong dịp này.

Như tôi vừa gợi ý sẽ chọn ra 10 con phố “top ten” như thế, ít nhất các ông Chủ tịch, Phó Chủ tịch phường sẽ quan tâm, chăm sóc con phố ấy để bảo vệ danh dự cho phường của mình. Và đặc biệt, dân cư ở khu phố ấy họ sẽ ý thức hơn như không xả rác bừa bãi... để xứng đáng với con phố được tôn vinh.

+ Chỉ còn chưa đầy 500 ngày nữa là tới ngày Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội,  chúng ta có đủ thời gian đế sáng kiến này thành hiện thực không thưa Giáo sư?

- Thời gian không còn nhiều nhưng tôi hy vọng sẽ đủ để thực hiện tất cả những dự định này, để Hà Nội đẹp hơn, có nhiều điểm đến và là món quà ý nghĩa nhất mừng ngày Đại lễ 1000 năm Thăng Long- Hà Nội.

+ Xin cảm ơn Giáo sư và chúc ý tưởng 10 địa chỉ Vàng nhanh chóng trở thành hiện thực!

Hồng Hà (thực hiện)